In een vun uns lesten Rundbreven hett uns Plattsnacker Uwe al mol vertellt, wie he in Norwegen bi’t Inköpen mit Plattdüütsch de lüttjen Problemen löst hett – ganz plietsch: he hett Platt snackt!
Nu gifft dat wat Interessant to mellen: Op de 77. Bevensen-Tagung hett se twee spannende Vördääg över plattdüütsche Spraakformen hört – un nu holt di fast: Dat snackt man nich bloot bi uns in’n Norden, nee, ok in Brasilien, Kanada, Mexiko un annerswo in Süüdamerika snackt man noch Platt!
Dat hett mi bannig neugierig maakt: Wat för Lüüd snackt dor denn noch Platt, un wie klingt dat? Hör man rin in de lütte Bericht vun dat Radio un lees de dorto hörig Geschicht in düssen Rundbreef. Dat lohnt sik!
Aver dat gifft noch annere Dinge ut uns Plattdüütsch Welt to vertellen.
Veel Vergnögen
Gruselshopping
eigene Sammlung
Nee, dat meen ik nich – wenngliek du bi de Priesen in’n Laden al mol dat Gruseln kriegen kannst. Ik meen dat grote Plakat bi uns Koopmann.
All op den Parkplatz luern gräsige Körbismonsters mit scheven Smiley-Grienen op di. Un dat warrt jümmers gräsiger. Spökers, Gerippen, rasselnde Keden un jaulende Wülv bring di bet an’n Ingang – un wenn du nich oppassen deist, hest di glieks den Kopp an een vun’t Dack rünnerbummelnden Fladdermüüs stöten. Aver nu man rin in’t Gewöhl! Mehr anzeigen
Tohoop mit uns drängelnt sik lütte gröne, fürige Drakens – gräsige Dracula-Masken – Spökels in witte Nachthemmen un grulich sminkt Halloweenbesöökers. Ik will mi aver nich blot gruseln or Fladdermüüs jogen, ik will ok echt wat köpen. Letzt Enn is bald Weekenenn, un dor bruukst du wat to eten.
Also toeerst in de Köhlafdeel: Mang de Deepköhlkastens luern horige Spinnen ut Plastik un spektakulär Gruselkööp op di. Aver ok besünnere Sünneranbotten to Halloween – „“Kürbissupp mit Speck“ or „deepköhlte Spinnnetzkoken“. Un wenn du noch överleggst, wat de gruseligen Spezjalitäten ok würklich smecken doot, kummt dor en lebendig Skelett, de Afdeelensbaas, in’n Loopschritt an. He mutt Striet slichten bi dat Extradisch mit de gräsigen Artikels un de Kostümen.
Dor steiht vundaag en Gordrovenstänner. Hüüt hangt dor de Halloweenkostümen un en grote Kiekfinsterpopp as Fladdermuus mit Flögels an. Dorvör steiht en lütt Draakenmonster un blarrt. Dat will nu nich mehr een Draak sien, lever as Fladdermuus rümlopen – will aver nich insehn, worüm he nich dat Fladdermuuskostüm mit de Flögels antrecken kann. De Mudder un dat lebennig Skelett versöcht, dat lütte Göör to begööschen. De Draak blarrt aver, spiet Füer un fuucht. De Afdeelenbaas söcht twischen de Kostümen vertwifelt na en anner Fladdermuusümhang. Toeerst ümsunst – aver denn findt sik doch noch een Behelp. Nu höllt uns lütt Draak en grote Plastikrott mit langen Steert un strubbeligem Fell in de Hand. De quiekt, un de rootblinken Ogen maakt di richtig bang. De Rott flüggt twoors nich as en Fladdermuus! Aver dat hett uns lütt Draak al lang vergeten un störmt wedder los.
Un ik bün nu all op’n Padd na de Bruus- un Kribbelwaterafdelen. Vundaag is dat en richtig Hexenwoold. In de Midd vun de Woold steiht de Hex. Se hett ehrn Bessen in de Eck afstellt. Vör ehr Disch wuseln un drängeln ok hier de lütten Draakens, Spökels un anner spökerhaftige Gestalten. De Hex verdeelt lütte Buddeln mit Hexendrunk or Draakenbloot. För de Öllern gifft dat Geisterbowl. De warrt vun en „kopplosen“ Verköper in en blödig Ridderkostüm utschenkt. Sien Kopp hett he ünner den een Arm, un mit de annere blödige Ridderhand versöcht he, de Geisterbowl in’t Glääs to geten. Gööt du aver mol mit dien Kopp ünner’n Arm lüttje Glääs vull! Dat geiht nich. Ok en Ridder kann dat nich. Nu liggt sien Kopp op’n Disch bi de Bowle. Dröffst blot nich gegen stöten, sünst rullt de Kopp ünner dat Regal un de kopplose Ridder mutt em dor wedder rutpulen – un dat allens ahn Kopp. Kunnst jo gor nich richtig kieken!
Överall spöökt un gruselt dat. Du büst ganz baff un wunnerst di, wat de Lüüd in dat Geschäft allens op de Been stellt hebbt. Un wenn du wedder buten op’n Parkplatz steihst, markst du eerst, dat du vör all dat Wunnern un Kieken de halve Inkööp vergeten hest. Aver denn kummst du jüst morgen wedder. Nu nich to dat Gruselfest. Af morgen steiht op dat Plakat:
„Pries-Express – wi stoppt den Tog.“
Dor wunnerst di, un kummst ut dat Verstahn gor nich mehr rut.
Plattdeutsch „Welt-weit“
Ji kennt de ‚Sendung „Wi snackt platt“ vun NDR 90,3. Dor hett se letzt över dat Treffen in Bad Bevensen mit de Motto: Plattdüütsch „Welt weit “ vertellt. Dat hett mi neeschierig maakt. Ik heff in’t Internet fragt, wo op de Welt, bet op Noorddüütschland, noch Plattdüütsch snackt ward. Hier de Antwort: De Swoorpunkt liggt in Süüdamerika, besünners in Brasilien un Paraguay.Mehr anzeigen
Brasilien
Pomerano is en Variant vun’t Plattdüütschen, de toeerst ut Pommern kummt. In’t 19. Johrhunnert sünd veel Lüüd ut Pommern na Brasilien utwannert – vör allem na’n Süden vun’t Land. Dor snackt de Nakamen hüüt noch Pomerano, also en besünner Form vun Plattdüütsch. Pomerano is en plattdüütschen Dialekt, den Lüüd in Brasilien snackt, wiel ehr Vörfohren dorhen ut Norddüütschland utwannert sünd. In Brasilien is Pomerano ok as Minnerheitenspraak legitimeert. Dat warrt in enige Scholen lehrt or in de Gemeen snackt. Bispill: En düütschen Satz as „Ich gehe nach Hause“ heet op Pomerano ungefäär so: „Ik gah na Huus.“ (Dat is liekers so as dat noorddüütsche Platt.)
Paraguay
Plautdietsch is en anner plattdüütschen Dialekt – aver en ganz besünnern: He warrt vör allem vun de Mennoniten snackt. Mennoniten sünd en christlich Gemeenschop, de vör vele Johrhunnerten ut Mitteleuropa flücht sünd, ok na Russland, Noord- un Südamerika. Dor warrt Plautdietsch hüüt noch as Ümgangsspraak in de Mennonitenkolonien in Paraguay snackt.
Düsse Geschicht is stark mit de Migration vun düütschsprakig Gruppen – besünners de Mennoniten – verbunnen, de ehr Spraak un Kultur över Kontinente bewohrt hebbt un de nu noch vun de Mennoniten in veel Delen vun de Welt as Moderspraak bruukt warrt.
Hüüt snackt Mennoniten Plautdietsch in Länner as Kanada, Mexiko, Bolivien or Paraguay. Ok wenn de Dialekt sik över de Johrhunnerten stark verännert hett, is he doch noch rut to kennen as en Dialekt vun ehr oolt Heimat. Plautdietsch is en plattdüütschen Dialekt, de sik mit de wannert Mennoniten över de ganze Welt verbreed hett. Ok wenn dorbi annere Spraken as Spaansch dorbi kummt sünd, hett dat de Spraak en beten verännert – aver se verbindt all plattdüütsch snackende Minschen över de Welt.
Un so höört sik Plattdüütsch in Süüdamerika an:
NDR 90,3 „Wi snakt platt“
Hier gifft dat wat för de Ohrn:
Bernhard Jakschtat
He weer een vun de eersten Sängers bi de NORAG – dat weer so’n Vörlöper vun den Rundfunk, wi wi den hüüt allens in’t Radio hebbt. Un glööv dat man: Am 1. Juni 1929 – dat is nu ok al 96 Johr her – is dat allererste Hafenkonzert över de Äther gahn, direkt vun Boord vun de „Antonio Delfino“. Un he, he weer dor mittenmang! Un dat nich bloots eenmaal: He hett dat Hafenkonzert un sien Hamborg nich wieder loslaten – he is dorbi blieben, mit Hart un Leev, so lang as he kunnt.
De Plattsnacker dreept sik wedder an’n Middeweeken, 12. November, Klock Söss, in dat Huus vun de Elisabeth Kark, Eidelstedter Dorfstraße
To´n Enn noch n´lütten Spröök:
Bild: „INS“
Urteil über einen erfolglosen Menschen: Das ist ein schlechter Brunnen, wo man Wasser hintragen muß.
